Zapalenie dróg moczowych u dziecka

Zapalenie układu moczowego to jedno z najczęstszych zakażeń bakteryjnych u dzieci. Częstość występowania tego rodzaju zakażenia  u dzieci to około 2-8%. Zapalenie dróg moczowych pojawia się we wszystkich grupach wiekowych dziecka i ma tendencję do powracania, jednak na ogół rokowania są pomyślne (1). Niemowlęta płci męskiej częściej chorują na zakażenie układu moczowego, natomiast w starszym wieku to dziewczynki są bardziej narażone na zachorowanie.

Zapalenie dróg moczowych

Zapalenie dróg moczowych u dzieci to stan zapalny spowodowany wniknięciem bakterii do układu moczowego oraz ich kolonizacją. Najczęściej za zakażenie odpowiedzialna jest pałeczka okrężnicy –  E. coli. Zapalenie rozwija się drogą wstępującą, stąd bardziej narażone są dziewczynki, które mają krótszą cewkę moczową, umiejscowioną bliżej odbytu (2). Zapalenie dolnych dróg moczowych obejmuje zapalenie cewki moczowej i zapalenie pęcherza moczowego.

Częste oddawanie moczu u dzieci

Objawy zapalenia dróg moczowych u dzieci są zależne od wieku. Objawy typowe dla młodszych dzieci (3):

• tkliwość i bóle brzucha,
• brak łaknienia,
• wymioty,
• kolka jelitowa,
• biegunka,
• gorączka.

Starsze dzieci najczęściej skarżą się na (3):

• ból przy oddawaniu moczu,
• pieczenie okolicy ujścia cewki moczowej,
• częstomocz,
• parcie na mocz i ból,
• moczenie nocne,
• ból w okolicach lędźwi,
• dyskomfort w podbrzuszu,
• mocz staje się mętny i pachnie amoniakiem.

Diagnostyka zapalenia dróg moczowych u dzieci

Lekarz rozpoznaje zapalenie układu dolnych dróg moczowych na bazie wywiadu, badań dziecka i wyników badań dodatkowych, na przykład posiewu moczu, morfologii krwi i OB. Podstawowym objawem diganozującym zapalenie dróg moczowych u dziecka jest obecność bakterii w moczu. Pojawienie się gorączki często bywa mylnie diagnozowane jako objaw infekcji górnych dróg oddechowych, często pomija się wtedy badanie moczu. Dlatego warto wspomnieć lekarzowi o przebiegu okresu noworodkowego i niemowlęcego, a szczególnie stanach gorączkowych, niskim przyroście ciała czy wymiotach. Oprócz tego trzeba zwrócić uwagę na słaby lub przerwany strumień moczu, częstomocz, parcie na mocz, popuszczanie w ciągu dnia oraz nieprawidłowości w okolicy lędźwiowo-krzyżowej kręgosłupa – objawy te są ważne niezależnie od wieku (4).

Zakażenie dróg moczowych – leczenie

Umiejętne leczenie zakażenia dróg moczowych u dzieci polega na dobraniu właściwego leku, czyli takiego, który uwzględnia przyczyny pojawienia się zakażenia oraz obraz kliniczny choroby. Przed rozpoczęciem terapii antybiotykami, należy pobrać mocz na posiew. Jeśli występuje gorączka, chorobę rozpatruje się pod kątem odmiedniczkowego zapalenia nerek i od razu podaje antybiotyk, który działa również pozajelitowo. Warto przed podaniem antybiotyku wykonać antybiogram oraz zbadać, czy w drogach moczowych dziecka nie zalega mocz (2).

Większość zakażeń układu moczowego (około 90%) stanowią zapalenia pęcherza moczowego, które nie wymagają intensywnej terapii antybiotykami. Jeśli dolegliwość wciąż powraca, leczy się ją furaginą lub trimetoprimem w pojedynczej dawce na noc. Nieskuteczność leczenia może wynikać ze źle dobranego leku oraz współistniejących chorób, na przykład zaburzeń czynności pęcherza, odpływów pęcherzowo-moczowodowych, wad układu moczowego czy chorób przewlekłych (cukrzyca, kamica układu moczowego). Aby zyskać pewność co do efektów leczenia, trzeba usunąć wszystkie czynniki podtrzymujące zakażenie, zastosować antybiotykoterapię oraz zapobiegać zakażeniom (2).

Bakterie w moczu dziecka – zapobieganie

W przypadku zakażeń układu moczowego u dzieci, niezwykle ważna jest profilaktyka. Te działania pozwolą nie tylko uniknąć zapaleń układu moczowego, ale również poważniejszych schorzeń, na przykład odmiedniczkowego zapalenia nerek (3):

• wypijanie kilka litrów płynów dziennie,
• dbanie o higienę dziecka,
• przygotowywanie potraw dla dziecka, które nie powodują zaparć,
• dbanie, aby dziecko do końca opróżniało pęcherz,
• wypijanie soku z żurawiny,
• stosowanie leków bez recepty,
• konsultacja z urologiem.

Jeśli dziecko cierpi na nawracające zapalenia układu moczowego, konieczna jest stała kontrola lekarska, wykonywanie badania ogólnego i posiewu moczu. Jeśli istnieje podejrzenie blizn pozapalnych w nerkach, warto zbadać ciśnienie tętnicze oraz skonsultować się z nefrologiem.

 

1. Bochniewska V, Jung A, Żuber J. Zakażenie układu moczowego u dzieci. Pediatria i Medycyna Rodzinna. 2012;8(1):12-22
2. Baka-Ostrowska M. Zakażenie układu moczowego u dzieci. Przegląd Urologiczny. 2006;6(40)
3. Pietrzyk A. Zakażenia układu moczowego. Dostęp online: http://pediatria.mp.pl/choroby/ukladmoczowy/75067,zakazenia-ukladu-moczowego Data dostępu: 18.02.2017
4. Wyszyńska T. Zakażenie układu moczowego. Aktualny stan wiedzy. Postępy Nauk Medycznych. 2000;3:23-28