Zakażenia układu moczowego powikłane i niepowikłane – charakterystyka

Jedną z najczęstszych przyczyn problemów z układem moczowym są zakażenia (1). Powoduje je obecność drobnoustrojów (zwykle bakterii), które namnażają się w drogach moczowych i wywołują stan zapalny. Rozróżniamy podział na zakażenia powikłane (wtórne) i niepowikłane (proste). Czym się od siebie różnią i jak zapobiec ich nawrotom?

Zakażenie układu moczowego. Przyczyny

Ryzyko występowania ZUM (w skrócie: zakażenia układu moczowego) zwiększa się wraz z wiekiem. Występuje  zarówno u starszych mężczyzn, jak i kobiet (1). W przypadku pań większą częstotliwość zakażeń odnotowuje się głównie u osób po menopauzie oraz aktywnych seksualnie. Kobiety są bardziej narażone na występowanie zakażeń wstępujących, czyli spowodowanych czynnikami zewnętrznymi. Dzieje się tak głównie ze względu na budowę anatomiczną, która umożliwia bakteriom szybkie wniknięcie do dróg moczowych kobiety. U mężczyzn ryzyko ZUM jest większe po upływie 50. roku życia, kiedy to wielu z nich cierpi na problemy związane z prostatą (1).

Mimo to, w przypadku obu płci można dość łatwo rozpoznać zakażenie układu moczowego. Objawy to przede wszystkim ból i pieczenie w trakcie mikcji, dolegliwości bólowe w dolnej części brzucha, konieczność częstego lub nagłego korzystania z toalety, czasem także czerwonawe zabarwienie moczu, gorączka większa niż 38 stopni Celsjusza oraz bóle w okolicach nerek (2).

Niepowikłane i powikłane zakażenie układu moczowego. Czym się różnią?

Różnice pomiędzy niepowikłanym i powikłanym ZUM są związane z przyczyną ich występowania. Pierwszy rodzaj występuje najczęściej, bo niemal w 90% przypadków (2). W zakażeniu niepowikłanym jedyną przyczyną choroby są drobnoustroje, czyli bakteria Escherichia Coli (E. Coli), która występuje w jelicie grubym. Zwykle przedostaje się do cewki moczowej z odbytu (głównie u kobiet, np. poprzez podcieranie się w nieprawidłowym kierunku), a następnie lokuje się w pęcherzu, albo (rzadziej) w nerkach. Ten rodzaj zakażenia spotyka najczęściej panie w wieku rozrodczym. Określa się go mianem niepowikłanego, ponieważ nie towarzyszą mu inne czynniki sprzyjające chorobie, a jedynym powodem wystąpienia zakażenia są bakterie. Nie stwierdza się wówczas żadnych wad anatomicznych, kamicy, czy zaburzeń czynnościowych itd. (2).

Mimo to, w 10% przypadków zakażenie bakteryjne układu moczowego może być spowodowane występowaniem innych drobnoustrojów (2). Jednocześnie, mogą pojawić się dodatkowe czynniki w drogach moczowych, sprzyjające rozwojowi ZUM. Są to tzw. czynniki ryzyka, którymi mogą być anatomiczne albo czynnościowe nieprawidłowości w układzie moczowym, np. kamica nerkowa, cukrzyca albo inna poważna choroba, nieprawidłowy odpływ moczu z pęcherza w wyniku choroby prostaty, czy obecność cewnika w pęcherzu. Aby rozpoznać powikłaną odmianę ZUM konieczne jest badanie mikrobiologiczne z posiewem moczu, czasem również krwi (1, 2).

Jak zapobiec? Profilaktyka zakażeń układu moczowego

W zapobieganiu zakażeniom powikłanym istotne jest szybkie rozpoczęcie leczenia przyczyny, czyli wad układu moczowego czy innej choroby, dla której ZUM jest tylko jednym z powikłań. Gdy dochodzi do zakażenia nerek i występują wymioty oraz gorączka, konieczne jest leczenie szpitalne (2).

Leczenie zakażenia niepowikłanego, wywołanego przez E. Coli, polega na stosowaniu przepisanego przez lekarza antybiotyku. W celu zapobiegnięcia nawrotom choroby należy wypijać duże ilości płynów w ciągu doby, dość szybko oddawać mocz, gdy pojawi się taka potrzeba, skrupulatnie dbać o higienę intymną, a także regularnie spożywać sok z żurawin (2).

1. Wolski Z. Niepowikłane i powikłane zakażenia układu moczowego – przyczyny, profilaktyka. Przewodnik Lekarza. 2001;4(10):69-73
2. Drabczyk R. Zakażenie układu moczowego. http://nefrologia.mp.pl/choroby/chorobyudoroslych/51947,zakazenie-ukladu-moczowego Data dostępu:13.03.2017