Hematuria. Jakie są przyczyny krwiomoczu?

Obecność krwi w moczu zawsze powinna wzbudzać naszą czujność. Obojętnie, czy ilość krwi jest na tyle duża, że widać ją gołym okiem, czy o jej występowaniu dowiadujemy się z badania ogólnego moczu, konieczne jest wyjaśnienie przyczyn hematurii. O czym świadczy krew w moczu? Czy krwiomocz (hematuria) jest groźny dla zdrowia?

 

Przyczyny i rozpoznanie krwi w moczu

Krew w moczu można wykryć na jeden z dwóch sposobów: krew wyraźnie zabarwia mocz – krwinki czerwone (erytrocyty) są wykrywane w badaniu ogólnym moczu. Zmiana barwy moczu świadczy o krwiomoczu makroskopowym. Obecność erytrocytów potwierdzona dopiero w badaniu mikroskopowym nosi nazwę krwinkomoczu. Przyczyny powstawania krwiomoczu (lub krwinkomoczu) można podzielić na cztery grupy: przyczyny przednerkowe, nerkowe, zanerkowe oraz inne (1).

 

Wśród przednerkowych przyczyn powstawania hematrurii, wymienić należy przede wszystkim skazy krwotoczne. Ogólnie rzecz ujmując, są to te sytuacje, w których z różnych przyczyn występują zaburzenia krzepnięcia krwi. W tym wypadku konieczna jest diagnostyka i leczenie przyczyny nieprawidłowego krzepnięcia.

 

Krwiomocz nerkowy

Krwiomocz pochodzenia nerkowego występuje wówczas, gdy nieprawidłowości umiejscowione są w obrębie nerek (lub nerki). Może tak się zdarzyć wtedy, gdy nerka jest objęta procesem zapalnym. Podczas zapalenia nerki, oprócz krwiomoczu występują u pacjenta silne dolegliwości bólowe, które mogą być cenną wskazówką w trakcie diagnostyki różnicowej. Nerkową przyczyną hematurii mogą być zmiany nowotworowe w obrębie narządu. Co więcej, krew w moczu może być pierwszym objawem guza nerki. Krew w moczu pochodzenia nerkowego pojawia się także wtedy, gdy nerka ulegnie urazowi. Ma to miejsce zazwyczaj podczas uszkodzenia w wyniku pobicia lub wypadków komunikacyjnych, gdy działające siły osiągają duże wartości.

 

Przyczyny zanerkowe

Trzecią grupą przyczyn krwiomoczu są przyczyny zanerkowe. W tym przypadku nerki działają prawidłowo, a krew dostaje się do moczu już za miejscem wytwarzania uryny. W tej kategorii należy wymienić przede wszystkim stan zapalny w obrębie pęcherza moczowego. Najczęściej występującą przyczyną zapalenia pęcherza jest infekcja bakteryjna, ale u jego podstaw mogą również leżeć reakcje układu immunologicznego lub toksyczne reakcje zachodzące w pęcherzu moczowym. Kamienie znajdujące się w nerce, moczowodzie, cewce czy w pęcherzu, również mogą powodować dostawanie się krwi do moczu. Dzieje się tak głównie dlatego, że kamienie fizycznie uszkadzają poszczególne części układu moczowego, powodując krwawienie. Omawiając nerkowe przyczyny krwiomoczu, nie sposób nie wspomnieć o nowotworach pęcherza moczowego. Guzy posiadają nieprawidłowe naczynia krwionośne, które pękając, prowadzą do przechodzenia krwi do moczu.

Podobnie jak wśród nerkowych przyczyn krwiomoczu, również pozanerkową przyczyną dostawania się krwi do uryny mogą być urazy. W tej kategorii mowa jednak o uszkodzeniach obejmujących nie nerki, a niżej położone elementy układu moczowego, jak moczowody, pęcherz i cewka moczowa. U kobiet przyczyną krwiomoczu może być także dodatek krwi miesięcznej do moczu. Zdarza się, że mimo prawidłowej techniki pobrania próbki moczu do badania, podczas menstruacji odrobina krwi dostaje się do probówki.

 

Kiedy nie należy się martwić ?

Nie każdy zdaje sobie sprawę z tego, że w określonych sytuacjach, w moczu zdrowej osoby może znaleźć się domieszka krwi. Dzieje się tak między innymi podczas intensywnego wysiłku fizycznego czy podczas gorączki (2). U części kobiet przejściowy krwiomocz może wystąpić po stosunku płciowym. Stwierdzenie krwi w moczu podczas miesiączki, gorączki, po stosunku czy po intensywnym treningu, powinno skłonić do powtórzenia badania ogólnego moczu. Może się okazać, że hematuria wystąpiła jednorazowo i nie wiąże się z istotnymi nieprawidłowościami w organizmie.

 

Zdarzają się sytuacje, w których pacjent oddaje czerwony mocz, który wygląda, jakby zawierał domieszkę krwi, a nie znajduje to potwierdzenia w badaniu ogólnym. Może tak być wówczas, gdy spożywane posiłki zawierały w sobie czerwony barwnik. Barwnik ten może być sztucznym dodatkiem do żywności, ale znajduje się on również w burakach, rydzach, rabarbarze oraz w niektórych lekach.

 

 

Przyczyn krwiomoczu jest bardzo wiele i nie sposób ich wszystkich wymienić. Część z nich przemija i nie pozostawia trwałych skutków w organizmie, część z kolei niesie z sobą poważne konsekwencje dla ciała człowieka. Każdy przypadek krwiomoczu powinien być skonsultowany z lekarzem, który po zebraniu wywiadu chorobowego, zbadaniu pacjenta oraz po ewentualnym uzyskaniu wyników badań dodatkowych, zadecyduje o dalszym postępowaniu.

 

 

1. Gajewski P. Interna Szczeklika 2016. Medycyna Praktyczna, Kraków 2016; s: 1479

2. Gajewski P. Interna Szczeklika mały podręcznik 2015/16. Medycyna Praktyczna; Wydanie VII; s: 78