Zakażenie dolnych dróg moczowych – objawy

Z dolegliwościami dróg moczowych prawdopodobnie spotkała się większość z nas – w ciągu życia średnio u jednej na pięć kobiet (20 % kobiet) występuje zakażenie układu moczowego (1). Inne dane wskazują, że 40-50% kobiet przynamniej raz w życiu przebyło ostry epizod ZUM (2). Zakażenie dolnych dróg moczowych dotyka także mężczyzn, choć dużo rzadziej. Jakie są objawy oraz sposoby zapobiegania zakażeniu dolnych dróg moczowych?

Zapalenie dróg moczowych

Zakażenie dróg moczowych (ZUM) polega na wniknięciu drobnoustrojów (bakterii) do układu moczowego. W 90% przypadków zapalenie wywołuje bakteria Escherichia coli, zwana inaczej pałeczką kałową (pałeczka jelitowa) (1). Bakteria przedostaje się z odbytu do cewki moczowej, pochwy, a czasem wyżej, do nerek. Największe skupisko patogenów to przewód pokarmowy, z którego drobnoustroje migrują w różnych kierunkach (4).

Zapalenie dróg moczowych może przybierać różne postaci:

• bezobjawowe,
• zapalenie pęcherza, zapalenie cewki moczowej – występuje najczęściej,
• odmiedniczkowe zapalenie nerek – spowodowane innymi drobnoustrojami lub przewlekłymi chorobami (np. kamica nerkowa, cukrzyca) lub skutek nieleczonego ZUM (1).

Zum – przyczyny

Zapalenie układu moczowego dotyka głównie kobiety z powodu ich budowy anatomicznej: krótszej cewki moczowej oraz bliskiego sąsiedztwa pochwy. Mężczyźni również cierpią na ZUM, które także u nich może dawać objawy zapalenia gruczołu krokowego (prostaty).  (4)

Jakie są przyczyny zachorowania kobiet, mężczyzn i dzieci na zapalenie dolnych dróg moczowych (4)?

• niewystarczająca higiena miejsc intymnych (brudna bielizna, podcieranie się w niewłaściwym kierunku),
• obecność kamienia w nerce,
• aktywność seksualna,
• zaleganie części moczu,
• nietrzymanie moczu i kału,
• choroby przewlekłe, na przykład cukrzyca,
• niepełnosprawność,
• długtrwałe trzymanie zużytego pampersa,
• założony na stałe cewnik do pęcherza moczowego; cewnik zewnętrzny (mężczyźni),
• operacje narządów moczowo-rodnych,
• ciąża (ucisk na pęcherz),
• menopauza (zbyt mało estrogenów),
• problemy hormonalne,
• odchody połogowe.

Zapalenie dróg moczowych – objawy

Najlepiej zaraz po wystąpieniu objawów udać się do lekarza. Zwlekanie z leczeniem może doprowadzić do zaostrzenia objawów i zapalenia górnych dróg moczowych. Objawy zapalenia dolnych dróg moczowych: (2)

• parcie na pęcherz,
• pieczenie przy oddawaniu moczu (czasem trudno oddać mocz),
• krew w moczu,
• dziwny zapach moczu przypominający amoniak,
• mętny wygląd moczu (zdrowy mocz ma kolor jałowy),
• bóle brzucha,
• gorączka, wymioty,
• bóle nerek. 

Dwa ostatnie objawy mogą wskazywać na odmiedniczkowe zapalenie nerek lub powikłania. (2, 3)

Nie zawsze jednak wymienione objawy świadczą o zakażeniu dolnych dróg moczowych – ból lub pieczenie przy oddawaniu moczu mogą sygnalizować choroby przenoszone drogą płciową, a u kobiet na przykład zapalenie pochwy (3). Dlatego warto dokładnie ustalić diagnozę, etiologię i obraz kliniczny choroby u lekarza.

Zapalenie dolnych dróg moczowych – leczenie i zapobieganie

ZUM to dość przykra dolegliwość, ale w pełni uleczalna. Powracające infekcje układu moczowego mogą świadczyć o niedobraniu leku lub o współistnieniu innych przewlekłych chorób, na przykład cukrzycy, kamicy nerkowej.

Gdy lekarz zleci poszczególne badania (badania ogólne, posiewu moczu, badania krwi oraz antybiogram), jako uzupełnienie leczenia można zastosować lek bez recepty, na przykład furaginę. Co warto robić, aby zapobiec infekcji (1)?

• uzupełniać płyny (najlepiej około 1,5 – 3 l dziennie),
• dbać o higienę intymną (pamiętać o podcieraniu we właściwym kierunku),
• nie wstrzymywać oddawania moczu, a po stosunku zrobić to natychmiast,
• unikanie stosowania środków plemnikobójczych (w porozumieniu z lekarzem),
• codziennie oraz przed każdym stosunkiem myć narządy płciowe,
• używać delikatnej i przewiewnej bielizy z bawełny,
• używać łagodnego żelu do higieny intymnej z właściwym pH,
• pić sok z żurawiny – około 1 l dziennie,
• zadbać o ciepły ubiór, a szczególnie bawełnianą bieliznę oraz nieprzemakalne buty,
• jeść zdrowo, unikać przetworzonych i wzdymających pokarmów.

 

1. Drabrzyk R. Zakażenie układu moczowego. Dostęp online: http://nefrologia.mp.pl/choroby/chorobyudoroslych/51947,zakazenie-ukladu-moczowegoData dostępu: 20.02.2017
2. Sikorska-Siudek K. Rozpoznawanie i leczenie ostrych zakażeń układu moczowego w praktyce lekarza rodzinnego. Medycyna Rodzinna. 2004 6:291-296
3. Pypno W. Zakażenia dróg moczowych. Postępy Nauk Medycznych. 2014;1:15-18
4. Barańska B, Wądek T. Zakażenie dróg moczowych – zapobieganie i leczenie. Poradnik dla pacjentek i pacjentów. Piekary Śląskie 2013.