Zapalenie pęcherza moczowego to najczęstsza infekcja dotycząca dróg moczowych. Jest to przypadłość, na którą cierpią głównie kobiety, ale zdarza się także u mężczyzn. Każdy przypadek zakażenia układu moczowego u panów traktuje się jednak jako tak zwane zakażenie powikłane. Do najczęstszych objawów możemy zaliczyć ból podczas oddawania moczu i uczucie nagłego parcia na pęcherz.
W warunkach fizjologicznych, w drogach moczowych nie znajdują się żadne patogeny, czyli pozostają one jałowe. Jedynym wyjątkiem są bakterie bytujące w okolicach ujścia cewki moczowej, głównie Staphylococcus epidermidis, ale także bakterie stanowiące naturalną florę bakteryjną pochwy, np. Lactobacillus, które do cewki przedostały się z wydzieliną pochwową [1].
Różne patogeny dostają się w okolice cewki wskutek zaniedbań higienicznych. Może to być efekt stosowania niewłaściwych płynów do higieny intymnej, zbyt rzadkich wymian wkładek higienicznych, a także aktywności seksualnej. Drobnoustroje wstępują cewką, aż do pęcherza moczowego, gdzie się rozmnażają i wywołują stan zapalny. Tak właśnie dochodzi do zakażenia układu moczowego, którego najczęstszą postacią jest zapalenie pęcherza moczowego [1] [2].
Ze względu na uwarunkowania anatomiczne, czyli bliskie położenie cewki moczowej, ujścia pochwy i odbytu, kobiety są szczególnie predysponowane do zakażeń układu moczowego, w tym zapalenia cewki i pęcherza moczowego. Przyczynia się do tego dodatkowo długość żeńskiej cewki moczowej – tylko 4 cm. Inna sytuacja dotyczy mężczyzn z cewką długości kilkunastu cm, co stanowi czynnik ochronny przed zakażeniami. Dlatego, jeśli już dojdzie u nich do zapalenia pęcherza, jest to sygnał alarmowy, świadczący często o dodatkowych patologiach, np. o przeroście gruczołu krokowego. Każde zakażenie układu moczowego u mężczyzny uznaje się za powikłane [1] [2].
U kobiet często występuje tzw. bezobjawowy bakteriomocz. Jest on diagnozowany podczas rutynowego badania moczu. Polega na stwierdzeniu w moczu znamiennej ilości bakterii, jednak chora nie zgłasza z tego powodu żadnych dolegliwości. Jeśli pacjentka nie jest w ciąży, nie podejmuje się żadnego leczenia, tylko wykonuje badanie kontrolne po mniej więcej dwóch tygodniach [1] [2].
W innych sytuacjach mamy do czynienia z objawami zapalenia pęcherza moczowego. Są to głównie dolegliwości bólowe i częste oddawanie małych ilości moczu z powodu nagłego parcia na pęcherz. Chorzy skarżą się także na bóle podbrzusza [1] [2].
Zakażenie pęcherza moczowego ulega samowyleczeniu po kilku lub kilkunastu dniach. Z powodu nieprzyjemnych i uciążliwych dolegliwości, pacjenci zgłaszają się jednak zwykle szybciej do lekarza. Czasem jednak zdarzają się przypadki dalszego wstępowania patogenów w górę układu moczowego, co doprowadza do zajęcia nerek. Rozwija się wówczas dużo poważniejszy stan – odmiedniczkowe zapalenie nerek, przebiegające z silnym bólem pleców w rzucie nerek i gorączką. Niestety stan ten doprowadza do upośledzenia czynności nerek [1] [2].
W terapii zapalenia pęcherza moczowego, stosuje się początkowo leczenie empiryczne, czyli skierowane przeciwko najczęstszym patogenom odpowiedzialnym za zapalenie. Drobnoustrojem, który zwykle odpowiada za zakażenia, jest bakteria Escherichia coli, bytująca w jelicie grubym. Do leków pierwszego rzutu należą furazydyna, kotrimoksazol czy trimetoprim. Jeśli po kilku dniach, pacjent nie obserwuje poprawy albo wręcz jego stan ulega pogorszeniu, należy wykonać posiew moczu i antybiogram. Polega on na wyhodowaniu kolonii bakterii z moczu i próbie wrażliwości na różne antybiotyki. W przypadku zakażeń u mężczyzn lekiem z wyboru jest antybiotyk z grupy fluorochinolonów. Posiew wykonuje się także od razu po zgłoszeniu się pacjenta do lekarza [1] [2].
W przypadku mężczyzn i ich powikłanych zakażeń, niezbędne jest poszerzenie diagnostyki w poszukiwaniu przyczyny wystąpienia infekcji. U małych chłopców przyczyną może się okazać wada układu moczowego, natomiast u starszych mężczyzn wiązać się może np. z przerostem prostaty lub chorobami ogólnoustrojowymi, sprzyjającymi zakażeniom, np. z cukrzycą [1] [2].
[1] Pod red. Gajewski P., Interna Szczeklika – podręcznik chorób wewnętrznych, wyd. Medycyna Praktyczna, Kraków, 2012
[2] Drabczyk R. Zakażenie układ moczowego http://nefrologia.mp.pl/choroby/chorobyudoroslych/51947,zakazenie-ukladu-moczowego – data dostępu: 15.05.2017